Zaburzenie obsesyjno-kompulsywne (OCD)

Krąży wiele mylących stereotypów, w tym przekonanie, że osoby cierpiące na OCD są bardzo schludne i uporządkowane. W rzeczywistości OCD jest znacznie bardziej złożone, która może bardzo utrudnić codzienne życie zarówno osobie dotkniętej tym zaburzeniem, jak i jej bliskim. Jednym z największych wyzwań dla rodziny i przyjaciół jest zrozumienie choroby. Osoby, których dotyczy OCD mogą jednak nauczyć się, jak lepiej sobie radzić.

Objawy OCD

Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne na każdą osobę oddziaływują w inny sposób. Istnieją jednak pewne wzorce, mechanizmy i myśli, które są spowodowane tym stanem. Aby pomóc Ci zrozumieć podstawowe objawy, przedstawiliśmy je poniżej.

Cztery kluczowe zachowania, które przyczyniają się do powstania OCD to:

1️⃣Obsesja – natrętna, uporczywa i niekontrolowana myśl (’natrętna myśl’), która wywołuje niepokój lub/i przeszkadza w codziennym życiu.

2️⃣Lęk – zaczynasz czuć się zestresowany i niespokojny z powodu obsesji.

3️⃣Kompulsja – odczuwasz kompulsywną potrzebę wykonywania powtarzających się czynności lub zachowań z powodu stresu lub niepokoju, które spowodowała obsesja.

4️⃣Tymczasowa ulga – Tymczasową ulgę od stresu lub niepokoju uzyskuje się dzięki kompulsywnemu zachowaniu. Cykl ten powtarza się, gdy obsesja powraca, zwykle wkrótce potem.

Obsesje

Osoby cierpiące na OCD mają najprawdopodobniej obsesje związane z lękami, obawami, impulsami, a nawet wyobrażeniami.

Natręctwa te mogą być natrętne i czasami niepokojące, a w rezultacie mogą wpływać na codzienne życie w zależności od ich nasilenia. Nawet jeśli zaczynasz rozumieć, że natręctwa są mimowolne, może być trudno ustalić ich przyczynę.

OCD jest zaburzeniem lękowym i często natrętne myśli mają swoje źródło w głęboko zakorzenionym lęku. Na przykład, jeśli masz natrętne myśli, że chcesz kogoś skrzywdzić, to prawdopodobnie dlatego, że jest to rzecz, której najbardziej się boisz (i dlatego jest bardzo mało prawdopodobne, że ją zrobisz).

Kompulsje są stosowane jako mechanizm radzenia sobie z problemami, aby złagodzić myśli i „zapobiec” ich wystąpieniu. Na przykład, jeśli ktoś myśli, że może skrzywdzić bliskiego członka rodziny, demonstruje zachowania kompulsywne (o których OCD przekonuje, że powstrzymają go przed ich wystąpieniem).

To nie zachowanie czy działanie powstrzymuje przed działaniem, ale pomysł, aby go nie wykonywać, jest dla osób z OCD bardzo trudny do zrealizowania „na wszelki wypadek”.

W przypadku OCD zawsze z tyłu głowy pojawia się myśl. Wiem, że nic złego się nie stanie, jeśli nie wykonam swoich rytuałów, ale muszę je wykonać – tak na wszelki wypadek.

Możesz być świadomy, że Twoje zmartwienia i lęki są irracjonalne, ale nie będziesz w stanie ich kontrolować. Dodatkowo, im bardziej starasz się z nimi walczyć, tym bardziej stają się one widoczne.

Kompulsje

Natręctwa są naturalną reakcją na uczucie niepokoju lub dyskomfortu, które wynika z obsesyjnej myśli, impulsu lub strachu. Przykłady obejmują powtarzający się zestaw czynności umysłowych (takich jak liczenie, sprawdzanie uczucia/odczucia lub powtarzanie zdania), zachowań fizycznych lub działań.

Zachowania kompulsywne są bardzo uporządkowane – jest to najczęściej rutynowy zestaw kroków, który ma zapobiec wystąpieniu pozornego zagrożenia. Możesz czuć się odpowiedzialny za wykonanie pewnych czynności w celu wyparcia zagrożenia, ponieważ czujesz, że zaszkodzi to tobie lub innej osobie. Niestety, ulga uzyskana dzięki temu jest tylko tymczasowa. Cykl będzie się powtarzał.

Na przykład, osoby które nie cierpią na OCD mogą wyłączyć światło i nie myśleć o tym więcej. Osoba z objawami OCD dotyczącymi sprawdzania może odczuwać potrzebę włączania i wyłączania światła określoną ilość razy, ponieważ OCD przekonało ją, że dzięki temu dom się nie zapali.

Kompulsje te dzieli się na ukryte (czynności psychiczne) lub jawne (obserwowalne przez innych). Przymus ukryty może mieć charakter psychiczny i polegać na liczeniu w celu zneutralizowania niepokojącego i niepożądanego obrazu. Przymus jawny jest fizyczny, na przykład mycie rąk lub wielokrotne sprawdzanie rzeczy w celu stłumienia obsesji.

OCD u dzieci

Choć każdy przypadek jest inny, wiele osób cierpiących na OCD twierdzi, że objawy pojawiły się już w dzieciństwie. Dzieci z OCD mogą martwić się, że rzeczy nie są w „odpowiednim porządku”, mogą obawiać się utraty rzeczy lub mieć przymus ich gromadzenia.

Na pytanie dlaczego wykonują pewne rytuały, mogą mieć trudności z wyjaśnieniem przyczyny. OCD u dzieci może powodować frustrację i niską samoocenę.

Aby jeszcze lepiej zobrazować, jak wygląda OCD 

Wszystko zaczęło się, gdy miałem 11 lat. Zacząłem wykonywać małe rytuały, do których czułem się zmuszony bez żadnego powodu. Wchodziłem na kratki ściekowe określoną ilość razy, dotykałem pewnych przedmiotów dwa razy i unikałem wielu sytuacji na wypadek, gdybym nie mógł wykonać swoich przymusów.

Jeśli obawiasz się, że Twoje dziecko może mieć OCD, pierwszym krokiem będzie udanie się do specjalisty w celu uzyskania diagnozy. Specjalizujący się w doradztwie dla dzieci, w przystępny sposób pomogą im omówić objawy i poradzić sobie z nimi.

Rodzaje zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych

Cztery główne obszary to sprawdzanie, zbieractwo, higiena i natrętne myśli (ruminacje).

Większość przypadków zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych mieści się w czterech głównych kategoriach, chociaż istnieje wiele odmian, które mieszczą się w wielu podkategoriach.

Sprawdzanie

Rodzaje rzeczy, które osoby z zaburzeniem obsesyjno-kompulsywnym mogą odczuwać potrzebę sprawdzenia, aby zapobiec uszkodzeniu, obejmują:

• krany (strach przed zalaniem domu i jego zawartości)
• światła (strach przed spowodowaniem pożaru elektrycznego)
• drzwi, zabezpieczenia(strach przed kradzieżą samochodu/rzeczy domowych)
• urządzenia (obawa przed spaleniem domu)
• urządzenia gazowe/kanistry (obawa przed eksplozją)
• portfel, torebka (obawa przed utratą pieniędzy, dokumentów osobistych lub kart bankowych)
• ponowne czytanie e-maili, kartek pocztowych, listów (obawa przed popełnieniem błędów lub napisaniem czegoś obraźliwego)

Ilość kontroli, która jest potrzebna do „zneutralizowania” obsesji waha się od powtarzania jej kilka razy do nawet kilkuset razy, co może trwać godzinami. Zachowania obsesyjno-kompulsywne mogą mieć poważny wpływ na karierę i relacje osobiste danej osoby.

Zbieractwo

Zbieractwo odnosi się do przymusu gromadzenia przedmiotów. Jest uważane za objaw zaburzenia kompulsywnego, gdy gromadzenie przedmiotów zakłóca codzienne życie, na przykład zagraca sypialnię, więc nie ma gdzie spać, lub gdy gromadzenie przedmiotów ma szkodliwy wpływ na życie społeczne lub karierę zawodową danej osoby.

Higiena/Zanieczyszczenie

Charakteryzuje się lękiem przed zarazkami, zachorowaniem lub rozprzestrzenianiem się choroby, który wywołuje niepokój i lęk. Jest to obsesyjna obawa, że coś musi być wyczyszczone lub umyte z obawy przed zanieczyszczeniem i może pojawić się w wielu różnych sytuacjach, które mogą sprawić, że osoba cierpiąca na OCD poczuje się niekomfortowo:

• przebywanie w tłumie (obawa przed złapaniem choroby od innych ludzi)
• korzystanie z toalety (obawa przed zarażeniem się zarazkami i chorobami od innych osób)
• podawanie ręki (strach przed złapaniem choroby od innych ludzi)
• dotykanie klamek drzwi, poręczy itp. (strach przed zarażeniem się zarazkami i chorobami od innych ludzi)
• noszenie ubrań (potrząsanie nimi w celu usunięcia insektów, martwego naskórka itp.)

Ruminacje

W przypadku zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych, ruminacje odnoszą się do przedłużającej się fazy myślenia o temacie lub pytaniu, które często może mieć kontekst religijny lub filozoficzny. Przykładem może być fiksacja na punkcie tego, co dzieje się po śmierci. Cierpiący mogą wyobrażać sobie niebo, piekło, czyściec i to, co inni filozofowie i religie mówią na ten temat.

Natrętne myśli

Są to obsesyjne, długotrwałe myśli, które często mają niepokojący charakter. Myśli natrętne mogą dotyczyć seksualnej lub brutalnej krzywdy bliskich osób. Osoby cierpiące na OCD są jednak zazwyczaj najmniej skłonne do działania w ich kierunku, ponieważ uważają je za odrażające.

Inne częste natrętne myśli to te dotyczące związków, seksu i religii.

Przyczyny OCD

Ogólna przyczyna tego zaburzenia lękowego nie jest znana, ale istnieje wiele powiązanych czynników, które mogą zwiększyć szanse na rozwój zaburzenia obsesyjno-kompulsywnego.

Stres – stresujące sytuacje i traumatyczne wydarzenia życiowe mogą wywołać OCD.

Geny – w niektórych przypadkach uważa się, że OCD jest dziedziczone, przekazywane z pokolenia na pokolenie.

Zmiany w życiu – tendencje do zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych mogą pojawić się, gdy zwiększona odpowiedzialność staje się zbyt duża. Narodziny dziecka, śmierć bliskiej osoby lub nowa praca to scenariusze, które zmieniają życie człowieka na tyle, aby rozwinąć objawy zaburzenia.

Osobowość – W przypadku osób skrupulatnie zorganizowanych, które mają silną potrzebę kontroli nad swoim życiem, objawy OCD mogą pozostać niezauważone. Objawy te mogą wymknąć się spod kontroli – jeśli pójdzie to za daleko, mogą rozwinąć się pełne zaburzenia lękowe i powinny szukać wsparcia.

Zmiany biologiczne – Niewielkie zmiany w równowadze neuroprzekaźników w mózgu, takich jak serotonina, mogą odgrywać rolę w wyzwalaniu OCD. Jest to jeden z powodów, dla których uważa się, że leki pomagają osobom cierpiącym na OCD lepiej radzić sobie z tym zaburzeniem.

Sposób myślenia – W zależności od moralnego spojrzenia na życie danej osoby, myśli typu: „Co by się stało, gdybym wszedł pod autobus?” lub „Mogłabym skrzywdzić mojego partnera” są zazwyczaj szybko odrzucane. Ale jeśli ktoś ma bardzo wysokie poczucie odpowiedzialności i moralności, może czuć, że to jego wina, że te mimowolne myśli pojawiają się w jego głowie, co sprawia, że myśli te są bardziej prawdopodobne, aby powrócić.

Leczenie zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych

Zaburzenie obsesyjno-kompulsywne jest chorobą uleczalną, a terapia jest szczególnie zalecane, aby pomóc osobom cierpiącym na to zaburzenie odzyskać kontrolę nad niechcianymi objawami. Zalecana jest zwłaszcza terapia poznawczo-behawioralna 

W przypadku osób dorosłych istnieje szereg pomocnych metod leczenia, w tym terapie psychologiczne i leczenie farmakologiczne.

Główną metodą leczenia psychologicznego jest terapia poznawczo-behawioralna obejmująca ekspozycję i odroczenie reakcji.

Większość terapii psychologicznych w przypadku tych zaburzeń składa się z, terapii poznawczo-behawioralnej oraz ekspozycji na czynnik stresowy i zapobieganiu reakcji. Jeśli pacjent nie czuje się komfortowo rozpoczynając terapię lub gdy nie przynosi rezultatów, specjalista może zaproponować terapię poznawczą dostosowaną do potrzeb osób z OCD.