Nieustannie dążysz do bycia jeszcze doskonalszą wersją samego siebie? W Twojej ocenie nie udaje ci się nią być? Jesteś przekonany, że wysokie standardy, którym chciałbyś sprostać są dla Ciebie nieosiągalne? Zatrzymaj się i zastanów czy nie jesteś na dobrej drodze do perfekcjonizmu w jego nieadaptacyjnej formie.
SPIS TREŚCI
Niektórzy uważają, że dążenie do perfekcji świadczy o sile charakteru i mocy sprawczej. Ale, czy na pewno? Kiedy perfekcjonizm rzeczywiście może być siłą napędową do działania, a kiedy ściąga w dół, do tego stopnia, że lęki, depresja, wypalenie, nie są obco brzmiącymi słowami, a codziennością?
Perfekcjonizm adaptacyjny i nieadaptacyjny:
W psychologii perfekcjonizm ma dwa oblicza, może być adaptacyjny i nieadaptacyjny, określany również jako „neurotyczny”.
Związany jest z wysoką samooceną oraz motywacją do wyznaczania i podejmowania realistycznych celów, ale również ciężką pracą zorientowaną na osiągnięcie sukcesu. Ludzie mający tę cechę mają wysokie standardy oraz czerpią radość z podejmowanych działań, ale są też elastyczni, dostosują się do okoliczności i wybaczają sobie błędy.
Nieadaptacyjny perfekcjonizm określany często jako neurotyczny i toksyczny naznaczony jest stawianiem sobie wygórowanych wymagań, samokrytycyzmem, niską samooceną, brakiem elastyczności i wyrozumiałości dla popełnianych przez siebie błędów.
Przyglądając się bliżej nieadaptacyjnej stronie perfekcjonizmu na pierwszy plan wysuwa się zerojedynkowe myślenie: wszystko albo nic, sukces, albo porażka.
Myślą przewodnią jest dążenie do bycia najlepszym, ale skala w byciu najlepszym nie istnieje, a każdy błąd to uderzenie w poczucie własnej wartości. Rezygnacja z nowych działań, mimo znajomości tematu, prokrastynacja, trudności z podejmowaniem decyzji, bo przecież istnieje ryzyko pomyłki, rozpamiętywanie błędów, analizowanie i wracanie myślami do przeżyć z dnia, to codzienność.
Każda krytyka jest nie do zniesienia, nawet niewielka uwaga urasta do wielkiego problemu. Nieobce są dialogi wewnętrzne typu: „Nie dostałam piątki?, jestem głupia, nic nie umiem”; „Zjadłam kostkę̨ czekolady, w ogóle nad sobą̨ nie panuję”. „Koleżanka mi nie odpisuje? Jestem beznadziejna w relacjach”.
Żaden nawał pracy, wysiłku, skupienia, nie pozwoli na osiągnięcie satysfakcji. Perfekcjonista chce mieć kontrolę nad wszystkimi sferami swojego życia, nawet jedzeniem czego konsekwencją mogą być zaburzenia odżywiania wynikające z dążenia do idealnej sylwetki.
Skrajną formą perfekcjonizmu negatywnego jest „syndrom oszusta”, bowiem perfekcjonista nie wierzy, że jego osiągnięcia są uprawnione i zasłużone, ma co do tego wątpliwości, tłumaczy je jako wynik szczęśliwego zrządzenia losu lub przypadku, a nie kompetencji.
Szalenie wymagający wobec siebie perfekcjonista stawia też wysoką poprzeczkę innym, jest krytyczny wobec współpracowników czy bliskich.
Lęk przed porażką, odrzucaniem oraz brak elastyczności powstrzymają go zarówno na poziomie zawodowym, jak i prywatnym przed podjęciem jakiegokolwiek ryzyka, nieobce mu są samotność, brak przyjaciół i znajomych, ciągłe życie w napięciu i narastającym stresie.
Niekiedy perfekcjonista na własne życzenie odetnie się od otoczenia, bo ważniejsze staje się realizowanie zadań niż pielęgnowanie relacji. Otoczenie zamiast wspierać, nie rozumie perfekcjonisty i nie ma zamiaru dostosować się do jego nierealnych wymagań co pozostaje nie bez wpływu na jego stan psychofizyczny.
Kluczową emocją, która podtrzymuje model perfekcjonizmu, jest lęk – przed niespełnieniem oczekiwań, niepotwierdzeniem własnej wartości, niedotrzymaniem standardów. Ale perfekcjonista nie okazuje emocji, przeżywanych trudności, bo to świadczyłoby o braku kontroli i słabości.
Badacze zastanawiając się nad przyczynami perfekcjonizmu wymieniają kilka czynników mogących mieć wpływ na ukształtowanie się tej cechy. Poniżej niektóre z nich:
Trzeba pamiętać o wysokiej cenie jaką płaci się za styl życia w perfekcyjnej odsłonie, może bowiem przyczynić się do powstawania zaburzeń depresyjnych, lękowych i obsesyjno-kompulsywnych, zaburzeń odżywania, w których pomoc specjalisty po wielokroć jest nieodzowna.
Jednym z pierwszych etapów leczenia podczas terapii jest edukacja na temat perfekcjonizmu, jak również rozpoznanie dominujących zniekształceń poznawczych typu: „myślenie czarno – białe” oraz zrozumienie co się dzieje, sposobu postrzegania świata i myślenia.
Dopiero wtedy jest możliwa praca nad zmianami zmierzającymi do zbudowania adaptacyjnych modeli myślenia.
Oczywiście, każdy rozpoznając w sobie cechy perfekcjonisty może podjąć działania, które z pewnością ułatwią funkcjonowanie.
Chcesz umówić konsultację lub potrzebujesz porady z wyborem terapeuty?
Adres: ul. Romaszewskiego 11A/12,
Warszawa – Bielany
Email: kontakt@recyklingmysli.pl
Telefon: +48 535 945 089
Godziny otwarcia:
Pon-Pt: 08:00 – 21:00
Sobota: 09:00-15:00
Odwiedź nas na:
Baza wiedzy
Ataki paniki | Borderline |
ChAD | Depresja | Fobia | Stres | Zaburzenia lękowe | Zaburzenia nastroju | OCD | Zaburzenia | Zaburzenia osobowości
Przydatne linki
Terapia i wsparcie dla Ciebie
Psychoterapia poznawczo-behawioralna
Psychoterapia psychodynamiczna
Psychoterapia integracyjna
Psychoterapia dla młodzieży
Psychoterapia Gestalt
Psychoterapia systemowa (rodzinna)
Psychoterapia humanistyczno-egzystencjalna
Psychoterapia indywidualna
Psychoterapia online
Terapia skoncentrowana na rozwiązaniach
Psycholog sportu
Grupa terapeutyczna DDA
Grupa zdrowego odchudzania