Zaburzenia lękowe – czym są?
Objawy, rodzaje, leczenie.

Każdy z nas doświadcza czasem lęku. Ale kiedy lęk jest bardzo silny i przeszkadza w codziennym życiu, może to oznaczać zaburzenia lękowe. Zaburzenia lękowe są jednym z najczęstszych zaburzeń psychicznych. Jeśli więc często odczuwasz niepokój albo bardzo często się martwisz, wiedz, że nie jesteś sam. Prawie jedna trzecia dorosłych będzie miała zaburzenia lękowe w ciągu swojego życia.

Chociaż lęk może czasami wydawać się przytłaczający, istnieje wiele sposobów radzenia sobie z nim. Posiadając odpowiednie narzędzia, możesz nauczyć się kontrolować niepokój i wdrożyć nowe nawyki, które pomogą Ci spojrzeć inaczej na sytuację, w której jesteś.

Rodzaje zaburzeń lękowych

Lęk odnosi się do uczucia zdenerwowania, strachu lub zmartwienia. Oczywiście każdy z nas odczuwa niepokój w takich sytuacjach jak egzamin, rozmowa o pracę, w czasie konkursu lub w pierwszym dniu w nowej szkole lub pracy. Jednak być może odczuwasz zbyt dużo lęku, ciągle czymś się martwisz, co negatywnie wpływa na Twoje dobre samopoczucie i zdolność do funkcjonowania. Na przykład, nawracające lękowe myśli i zachowania mogą mieć duży wpływ na satysfakcję, z tego co robisz,  naukę w szkole, hobby, relacje czy pracę. Jeżeli uważasz, że zbyt dużo się martwisz, warto skontaktować się ze specjalistą, ponieważ nie musisz żyć w ciągłym lęku. Zaburzenia lękowe można opanować.

Rodzaje zaburzeń lękowych obejmują:

Uogólnione zaburzenie lękowe (ang. generalized anxiety disorder, GAD). W przypadku GAD niepokój nie koncentruje się na jednej rzeczy, ale na kilku. Może to dotyczyć zdrowia, interakcji społecznych lub pracy. Obawy te pojawiają się częściej niż w inne dni przez co najmniej 6 miesięcy.

Zaburzenia paniczne. Zaburzenie to obejmuje powtarzające się i nieoczekiwane ataki paniki. Zaburzenie paniczne może prowadzić do zmartwień lub stresu związanego z przyszłymi atakami paniki. Ważne jest, aby pamiętać, że posiadanie ataków paniki nie zawsze oznacza, że masz zaburzenie paniczne.

Agorafobia. Ten stan wiąże się z intensywnym lękiem przed sytuacją, z której trudno jest uciec. Może dotyczyć otwartych przestrzeni, przestrzeni zamkniętych lub transportu publicznego. W przypadku niektórych osób lęki utrudniają wychodzenie z domu.

Zaburzenia lęku społecznego. Znane wcześniej jako fobia społeczna, jest to intensywny lęk przed interakcjami społecznymi, występowaniem przed innymi, byciem w centrum uwagi. Lęki związane są z obawą przed negatywną oceną ze strony innych osób, a także obawą przed okazywaniem oznak niepokoju lub zakłopotania w miejscach publicznych.

Fobie specyficzne. Znane są również jako proste fobie, obejmują intensywny strach przed pewnym obiektem lub sytuacją. Strach jest nieproporcjonalny do rzeczywistego zagrożenia. Może dotyczyć zwierząt, wysokości, latania samolotem etc.

Zaburzenia lękowe związane z separacją. Stan ten wiąże się z intensywnym lękiem przed oddzieleniem od bliskich osób. Może to dotyczyć zarówno dzieci, jak i dorosłych.

Inne choroby, które psychiczne mogą wywoływać objawy lękowe:

Zaburzenie stresowe pourazowe (z ang. Post Traumatic Stress Disorder, PTSD). PTSD może rozwinąć się po doświadczeniu traumatycznego wydarzenia. Objawy zwykle rozwijają się w ciągu 3 miesięcy od traumatycznego wydarzenia, ale czasami pojawiają się dopiero po latach.

Zaburzenia obsesyjno-kompulsywne (OCD). OCD obejmuje powtarzające się, niekontrolowane myśli lub zachowania. Obsesje i kompulsje związane z OCD mogą wywoływać silny niepokój.

Objawy zaburzeń lękowych

Zaburzenia lękowe charakteryzują się silnym uczuciem strachu lub zmartwienia, niepokoju, które wpływają na samopoczucie i codzienne funkcjonowanie. Intensywny niepokój często prowadzi do zmian w zachowaniu. Lęk jest bardzo nieprzyjemnym uczuciem, dlatego ludzie mają tendencję do unikania sytuacji lub przedmiotów, które mogłyby wywołać u nich lęk. Objawy lęku pojawiają się, gdy organizm czuje się zagrożony. Jest to część reakcji walki, ucieczki lub zamrożenia.

Hormony takie jak adrenalina i kortyzol wzrastają, aby przygotować organizm do działania, co powoduje szybsze bicie serca, przyspiesza oddychanie i przygotowuje ciało do zagrożenia.

Główne objawy psychosomatyczne zaburzeń lękowych:

• gonitwa myśli
• duszności
• szybkie bicie serca lub uczucie, jakby serce waliło mocno
• uczucie jakby coś uciskało klatkę piersiową
• problemy żołądkowe
• suchość w ustach
• zawroty głowy
• uczucie strachu lub paniki
• pocenie się
• widzenie tunelowe
• uczucie niepokoju
• napięcie mięśni
• osłabienie fizyczne
• słaba pamięć
• dezorientacja
• kłopoty ze skupieniem uwagi
• ciągłe zmartwienie
• dysocjacja
• tiki nerwowe

Przyczyny zaburzeń lękowych

Zaburzenia lękowe, podobnie jak wiele innych zaburzeń psychicznych, są prawdopodobnie spowodowane złożoną kombinacją elementów, w tym czynników środowiskowych i genetycznych.

Mimo licznych badań nie wiadomo, dlaczego niektórzy ludzie doświadczają ataku paniki lub rozwijają fobię, podczas gdy inni, którzy dorastali w tej samej rodzinie lub mają wspólne doświadczenia, nie.

Wiele czynników wpływa na rozwój zaburzeń lękowych, w tym:

• doświadczenia w dzieciństwie
• czynniki genetyczne
• neurobiologia
• czynniki psychologiczne
• osobowość
• środowisko, w którym funkcjonujesz
• traumatyczne wydarzenia
  

  Czynniki ryzyka zaburzeń lękowych

  Chociaż przyczyny różnią się w zależności od rodzaju zaburzeń lękowych, czynniki ryzyka dla zaburzeń lękowych w ogóle mogą obejmować:

  • narażenie na stresujące wydarzenia, zarówno w dzieciństwie, jak i w dorosłym życiu
  • historię rodzinną występowania lęku lub innych zaburzeń psychicznych
  • pewne schorzenia fizyczne, w tym problemy z tarczycą lub arytmia serca
  • nieśmiałość w dzieciństwie.

  Zaburzenia lękowe są bardziej powszechne u kobiet, dotykając szacunkowo 23,4% kobiet i 14,3% mężczyzn.

  Społeczności, które spotykają się z dyskryminacją, często mają wyższe wskaźniki zaburzeń lękowych.

  Na przykład, 39% osób LGBTQ+ zgłosiło, że w ciągu 2018 roku cierpiało na zaburzenia psychiczne, a osoby te częściej zmagają się z takimi zaburzeniami jak lęk i depresja niż osoby heteroseksualne.

  Leczenie zaburzeń nerwowych

  Zaburzenia lękowe podlegają psychoterapii i dzięki wsparciu możesz poczuć się lepiej i nauczyć się jak radzić sobie z niepokojem. Czasami mogą być przydatne leki, w celu krótkotrwałej pomocy. Jednak długotrwałą metodą zmieniającą Twoje dotychczasowe nawyki jest psychoterapia.  

  Najbardziej skuteczny rodzaj leczenia może zależeć od rodzaju zaburzenia lękowego.

  Nawet bez profesjonalnej pomocy, można zmniejszyć poziom lęku poprzez stosowanie codziennych technik. Różne metody działają lepiej na różne osoby, więc warto wypróbować kilka sposobów, aby zobaczyć, co działa najlepiej w Twoim przypadku.

  Samopomoc w leczeniu zaburzeń lękowych

  Ćwiczenia głębokiego oddychania. Weź kilka głębokich wdechów i wydechów, koncentrując się na każdym oddechu. Dzięki temu poczujesz się bardziej uziemiony i będziesz miał kontrolę nad swoim ciałem. Głębokie oddychanie może uspokoić reakcję organizmu na stres.

  Medytacja mindfulness. Kiedy czujesz się niespokojny, medytacja mindfulness może przynieść uspokojenie i dać ci trochę przestrzeni do oddychania. Regularne praktykowanie mindfulness, nawet gdy nie odczuwasz niepokoju, może dostarczyć Ci narzędzi, które pozwolą Ci zapanować nad niepokojem, gdy ten się pojawi.

  Regularne ćwiczenia fizyczne również mogą być bardzo pomocnym sposobem radzenia sobie z lękiem. Jeśli wydaje się to trudne, spróbuj zacząć delikatnie od spaceru lub wstania i rozciągnięcia się przez kilka minut. Ruch i aktywność wytwarzają endorfiny, które są hormonami dobrego samopoczucia. Hormony te poprawiają Twój nastrój i zmniejszają niepokój.

  Powyższe metody mogą nie być dla Ciebie albo mogą nie działać, albo działać niedostatecznie dobrze. Warto spróbować, a w przypadku, kiedy stwierdzisz, że warto otrzymać pomoc specjalisty, pamiętaj, że psychoterapia ma bardzo dobre skutki w leczeniu lęku. 

  Psychoterapia w leczeniu zaburzeń lękowych

  Większość rodzajów lęku można bardzo skutecznie leczyć poprzez psychoterapię. Badania naukowe sugerują, że terapia poznawczo-behawioralna (CBT) i inne terapie behawioralne są skuteczne. Psychoterapeuta zapewnia bezpieczną przestrzeń i wsparcie, dostarcza fachowe wskazówki, aby delikatnie i stopniowo, krok po kroku dostosować sposób myślenia i reagowania na przedmioty lub sytuacje, które wywołują lęk.

  Efekty i cel psychoterapii w zaburzeniach lękowych

  Kiedy odczuwasz lęk, najprawdopodobniej włącza się reakcja walki albo ucieczki : na przykład odczuwasz duży lęk finansowy i stwierdzasz, że teraz będziesz pracować 7 dni w tygodniu, codziennie ponad 10 h, żeby zarobić więcej i nie odczuwać lęku (walka), ale nawet jak zaczniesz zarabiać więcej, będziesz się bał (a), że i tak może Ci nie starczyć na wszystkie potrzeby albo zaczniesz popijać alkohol, jeść słodycze, żeby „uciec” od lęku, na chwilę przestać go odczuwać. Obie strategie są na dłuższą metę szkodliwe. Dlatego warto zadbać o siebie i wypracować takie metody, które przyniosą Ci spokój wewnętrzny i będziesz się mógł wreszcie zrelaksować, co wpłynie bardzo korzystnie na Twoje relacje i na rozwój zawodowy. Terapia poznawczo-behawioralna ma na celu pomoc w radzeniu sobie z problemami poprzez umożliwienie rozpoznania, w jaki sposób myśli wpływają na uczucia i zachowanie. CBT łączy dwa podejścia: badanie swoich myśli i sposobu zachowania. Pomaga to w rozbiciu przytłaczających problemów na mniejsze, łatwiejsze do opanowania zadania. Dzięki temu możesz zyskać większy spokój, znaleźć rozwiązania Twoich trudności, nauczyć się co robić, kiedy czujesz się przytłoczony.

  Długofalowe skutki terapii mogą poprawić satysfakcję z życia, polepszyć Twoje relacje z samym sobą i z bliskimi. Poprawić Twoją cierpliwość i pozwolić Ci odzyskać spokój wewnętrzny. Będziesz miał możliwość zbadania jaki sposób myślenia i jakie zachowania, nawyki najbardziej Ci służą i z pomocą oraz wsparciem terapeuty zaczniesz je wdrażać. 

  Farmakoterapia

  Leki przeciwlękowe nie leczą lęku, ale mogą przynieść krótkotrwałą ulgę w jego objawach. Czasami mogą być rozważane jako tymczasowa pomoc. W zależności od rodzaju leku ludzie mogą je przyjmować w razie potrzeby w konkretnej sytuacji, która wywołuje lęk lub panikę, w celu złagodzenia objawów fizycznych lub codziennie przez określoną liczbę dni. Jednak, aby wprowadzić długotrwałe zmiany warto wdrożyć nowe nawyki i przyjrzeć się swoim przekonaniom, poszerzyć swoją samoświadomość. 

  U niektórych osób kofeina, substancje psychoaktywne i niektóre leki mogą wywoływać objawy lękowe lub pogarszać ich stan. W takich przypadkach ograniczenie kofeiny, alkoholu lub leków może pomóc w zmniejszeniu lęku.

  Jak uzyskać pomoc?

  Lęk może sprawiać, że czujesz się samotny, zestresowany, „jak na szpilkach” lub odcięty od otoczenia. Jednak zaburzenia lękowe są bardziej powszechne niż wiele osób myśli. Warto o siebie zadbać, tak samo jak idziesz do lekarza, kiedy doświadczasz bólu fizycznego, tak samo można skorzystać z pomocy specjalisty zdrowia psychicznego, kiedy czujesz nadmierny niepokój, który Cię przytłacza. Skontaktuj się z nami, jeżeli masz jakiekolwiek pytania.